Dôwno w òglowòpòlsczich mediach nie bëło tak wiele ò Kaszëbach jak latos, a mómë za sobą dopiérze drëdżi miesąc rokù. Czë je to dobrô przëpòwiesc? Niedługò sã dowiémë.

Témą nëch òbgôdków je nowò ùsôdzonô stowôra Kaszëbskô Jednota ë ji bédënk ùznaniô Kaszëbów za etnicznô miészëznã, czegò nie pòpiarł Òglowi Zarząd KPZ. Dłëgszé czë krotszé bészétë przëwinãłë sã przez radio i telewizjã. Wiadło ò pòdjimniãcym dzejaniów w czerënkù ùznaniô Kaszëbów za etnicznô miészëznã przëcygô ùwôgã, a tim fùtrëją sã media. Tej nie chcemë sã dzëwòwac, że blós ò tim je czëc. Tec zamkłosc programë Kaszëbsczi Jednotë je wiele bògatszô, do te w wikszoscë szlachùje za célama zjiscëwónyma przez KPZ. Pò pierszi jinfòrmacjowi walë przëszedł czas na spòkójniészé rozsądzenia.

Dzejanié mającé zagwësnic Kaszëbom pòjużny rozwij, nie przënôszô spòdzewónégò zwëskù. W stanowiszczu Òglowégò Zarządu ni ma czasã kòmpleksë ùdokôznianiô dërch, że w pòlsczim państwie nie jesmë mieszkańcama drëdżégò zortu, że nie jesmë tim niegwësnym karnã Pòlôchów, jaczima leno roji sã jinô stegna zjiscywaniô rojitwów pòsobnégò pòkòleniô Kaszëbów, a ju Bòże broni bëc blós Kaszëbóm? Na slédnym zéńdzenim Radzëznë KPZ, czedë nie pòpiarti òstôł bédënk Kaszëbsczi Jednotë, prof. Cezari Òbracht Prądzyńsczi rzekł ò przeniesenim sã bùten, bënowégò pluralizmù w KPZ. Ale czë nen pluralizm pò prôwdze béł, czë wszëtcë bëlë z niegò rôd? Ò niegwësnym kawlu kaszëbsczégò jãzëka miôł rëchli gôdóné socjologa prof. Bruno Sënôk, gôdającë, że w przińdnocë Kaszëbów bãdą céchòwałë blós pierszé znanczi pòzdrówków rzekłëch w rodny mòwie, cobë pò sztóce przeńc na kôrbã w pòlsczim jãzëkù. Donëchczas jedurnô Katarzëna Knôpik rozmiała z refleksją pòdińc do sprawë etniczny miészëznë, jiscącë sã na swòjim blogù, że nie jesmë kaszëbską miészëzną a leno karnã ùżiwającym regionalny jãzëk. Zastanowiô sã òna nad kawlã Kaszëbë nie znającégò swòji rodny mòwë – jak gò pòzwac? A taczi jiwrów ju niedługò mòżemë doswiôdczëc, dożdajmë efektów spòlëznowégò spisënkù lëdztwa, jaczi warôł łoni na zymkù. Jeden z kòmeńtérów napisôł pòd blogã: „- Mëslã, że dzél wëszëznów KPZ nie je parôt do kôrbë nad spòdlecznyma sprawama tikającyma sã òbstojeniô Kaszëbów” (dolm. SK). Nawetka przédnik Łukôsz Grãdzëcczi w jednym z telewizjowëch programów przëznôł, że bez wspòmóżczi państwòwëch pieńdzy, kaszëbsczi jãzëk nie przedërchô. Żlë pòlsczé państwò wspiérô blós dzejania zrzeszoné z rozwijã rodny mòwë, to w przińdnocë, przë zmiészający sã lëczbie gôdającëch pò kaszëbskù, dëtczi nie mdą brëkòwné, bò w kùńcu nie mdze czegò wspiérac. Wiedno dô radã ùtrzëmiwac karenkò lëdzy, bùszniącëch sã znajemnotą kaszëbsczégò jãzëka. Ale czë ò to jidze? Chcemë le skùczëc z tim mëdlenim òczów. W pôrze z mòjim widzenim sprawów jidze téż Rapòrt Kòmitetu Znajorzów ds. Europejsczi Kôrtë Regionalnëch abò Miészëznowëch Jãzëków. Pò òbtaksowanim realizacje zôpisów kôrtë bez pòlsczé państwò, nie mòżemë miec òrãdzë do bùchë, co ùdokaznił dr Tomôsz Wicherkewicz.

Nie je to prawie pasowny czas na pòdrechòwanié zwësków z donëchczasnégò dzejaniô? Ùpòminanié sã Kaszëbów ò swòje prawa mòże w ti stojiznie warac dłudżé lata i do kùńca nigdë sã nie zjiscëc. Jak nié z tëch czasów brzëmi tej wëpòwiesc, że jeden z wësoczich ùrzãdników w minysterstwie przëznôł nama rëcht, pòkôzôł smùtną gãbã i ùderził sã w piersë. To nama sygnie? Dzél Kaszëbów je bùsznëch z donëchczasnëch zwënégów kaszëbiznë w mediach, w ùczbie rodny mòwë etc. Czej sã weznie pòd ùwôgã zmianë, jaczé zachôdają w naszi spòlëznie, to wszëtkò je za mało. Na kùńc przëbôczã słowa Jana Rąbsczégò z „Jiwru Òstatnëch” – „sami mómë winã, że nijak na nick sã nie wôżimë”. Wierã tak ju mùszi bëc… Blós czë pò prôwdze?

Słôwk Klôsa